حضرت امام خمینی(ره):
«گمان نمیکنم هیچ عبادتی بالاتر از خدمت به محرومان وجود داشته باشد»
«بنياد برکتِ ستاد اجرايی فرمان حضرت امام(ره)»، يکي از نهادهاي پرتلاشی است که در پیشانی فعاليتهاي خود، به خودکفايي مردمِ مناطق محروم و هموطناني که مجالي براي بروز استعدادهاي خود نداشتهاند، ميپردازد.
بناي تأسيس بنياد برکت، دستور مقام معظم رهبري «مدظلهالعالي» خطاب به رییس ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره)، آقاي دکتر مخبر، بوده است که فرمودند:
«در ذهنم حل مشکلات محرومين بوده است. مثلاً مشکلات هزار روستا را کاملاً حل کنيد. چهقدر خوب است هزار نقطه آباد شود يا هزار مدرسه در کشور ساخته شود، اين دستگاه را براي اين کار آماده کنيد.»
در راستاي همين رهنمود، بنياد برکت در 20 آذر ماه سال 1386 تأسيس شد تا بهعنوان مجموعهاي براي توانمندسازي اقتصادي و اجتماعي، در مناطق محروم و کمتر توسعهيافته فعاليت نمايد.
فعالیتهای بنیاد برکت
فلسفهی وجودي بنياد برکت، كمك و همياري براي بهبود و ارتقاي توانمندي اقتصادي و كارآفريني افراد، گروهها و واحدهاي کسبوکار مستعد فعاليت و فاقد دانش و مهارت لازم در مناطق محروم و كمتر توسعهيافتهي كشور، در راستاي تحقق اهداف سند چشمانداز جمهوری اسلامي ايران و رهنمودهاي مقام معظم رهبري «مدظلهالعالی» است. بنياد بركتِ ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، با مشارکت غیرتصدیگرایانه و غیرماندگار در راهاندازي و توسعهي طرحهاي اقتصادي در بخشهاي مختلف صنعتي، کشاورزي و...، اجرای طرحهای اشتغالزایی اجتماعمحور، انجام طرحهاي عمراني و زيربنايي، مدرسهسازی و ارایهی خدمات سلامت، عامالمنفعه و بيمهاي به دنبال تأثير كلي بر توسعهي اقتصادي و اجتماعي مناطق محروم كشور، افزايش فرصتهاي شغلي، توسعهي كارآفرينی، محروميتزدايی، فقرزدايی و جلوگيري از مهاجرت نيروهاي محلي به شهرهاي بزرگ است.
ویژگیهای فعالیتهای بنیاد برکت
بنیاد برکتِ ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) که نهادی است جهادی، دانشپایه و الگوساز، با اتخاذ رویکردها و ویژگیهای زیر در نظر دارد با خلق نظامها و روشهای نوآورانه، مبتنی بر اراده و توان مردم و جلب مشارکت فعال تمامی ذینفعان، به تسهیل مسیر پیشرفت مناطق محروم، فقرزدایی و افزایش سطح رفاه اجتماعی، از طریق: توانافزایی انسانی- اجتماعی- اقتصادی، ایجاد و توسعهی فرصتهای شغلی و کمک به اجرای طرحهای زیربنایی، متناسب با ظرفیتها و نیازهای منطقهای بپردازد.
- مردمپایه بودن فعالیتها
- تحرکآفرینی در ظرفیتهای مردمی و منابع دستگاههای اجرایی
- اهرمی کردن منابع
- ارایهی الگوهای توانافزایی و اشتغالزایی در راستای دستیابی به الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت
- اجرای طرحهای جامع پیشرفت منطقهای
- حرکت در مسیر رونق و جهش تولید
- صادرات محور بودن فعالیتهای اقتصادی
- کمک به ایجاد امنیت پایدار در مناطق مرزی و رفع آسیبهای اجتماعی در حاشیهی شهرها
- حضور مؤثر در مواقع بحرانی
- عدالتمحوری در اجرای طرحهای عمرانی و پروژههای زیربنایی
- فناور پایه بودن فعالیتها
- ساختار چابک با اهتمام به تربیت و پرورش نیروهای جهادی و جوان
سند راهبردی بنیاد برکت (1399- 1395)
بیانیهی مأموریت
بنیاد برکت به عنوان نمایندهی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در ارزش آفرینی اجتماعی و ارایهی خدمات به محرومین با تمرکز بر مناطق کمتر توسعهیافته، مأموریتهای زیر را در چارچوب اساسنامه و تکالیف ابلاغی به انجام میرساند:
- مشارکت در توانمندسازی اقتصادی، توسعهی کارآفرینی و اشتغالزایی.
- کمک به آبادانی و توسعهی فضاهای آموزشی و فرهنگی - مذهبی.
- کمک به ارتقای سطح سلامت وتوسعهی فضاهای بهداشتی و درمانی.
- ارایهی خدمات حمایتی، بیمهای و مالی به محرومین.
بدین منظور بنیاد برکت با به کارگیری خردمندانهی منابع و تبعیت از سبک راهبری مشارکتی هوشمندانهی جهادی، خود را متعهد میداند ضمن نقشآفرینی در چارچوب سیاستهای اقتصاد مقاومتی، با رویکرد عدم ماندگاری و عدم تصدیگری و صیانت از کرامت انسانی محرومین، حقوق ذینفعان خود را به نحو مطلوب تأمین نموده و به ایجاد فرصتهای بیشتر و مؤثرتر برای ارتقای سطح رفاه محرومان کمک کند.
بیانیهی چشمانداز
با استعانت از خداوند متعال، بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، در افق یازده ساله مجموعهای است:
- سرآمد در ارزشآفرینی اجتماعی.
- نوآور در توانمندسازی اقتصادی مناطق کمتر توسعهیافته از طریق خلق ارزشهای مشترک اقتصادی و اجتماعی.
- خوشنام در توسعهی کارآفرینی و اشتغال پایدار در مناطق کمتر توسعهیافته.
- پیشرو و پویا در ارایهی خدمات نوین به محرومین و مناطق کمتر توسعهیافته.
«توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی»، اولویت نخست بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)
عملکرد بنياد برکت طي 13 سال فعاليت نشان ميدهد که مهمترين دغدغهي اين بنياد، رفع ريشهاي محروميت در اقصي نقاط ايران اسلامي است و براي رسيدن به اين هدف والا، توانمندسازي اقتصادي و کارآفريني همواره نخستين اولويت بنياد برکت بوده است. سياست راهبردي مهم بنياد برکت در اجراي پروژههاي اقتصادي در مناطق محروم کشور، همواره پرهيز از تصديگري، اجرا و استفادهي کامل از توان سازمانهاي غيردولتي، عامالمنفعه، اشخاص حقيقي و حقوقيِ کارآفرين و سپردن مسئوليت و مديريت طرحها به کارآفرينان بومي بوده است. در واقع مشارکت بنياد برکت صرفاً بهمنظور توانمندسازي اقتصادي و تجمیع سرمايههاي خُرد در مناطق محروم انجام ميپذيرد.
الگوی توانمندسازی اقتصادی بنگاهمحور
الگوي فعاليت در طرحهاي اقتصادي بنگاهمحور، مشارکت حداکثر 49 درصدي بنياد برکت و حداقل 51 درصدي کارآفرين بومي است.
اينگونه مشارکت در اجراي طرحهاي کوچک و متوسط، با استفاده از مدلهاي ماليهي خُرد انجام ميشود. اين يعني کارآفرينان با داشتن طرحي در مناطق محروم ميتوانند شريکي قدرتمند داشته باشند که آنها را در کارآفريني ياري کند. از مزيتهاي فراوان اين شيوهي مشارکت بنياد، ميتوان به ايجاد فرصتهاي شغلي محلي و در نهايت جلوگيري از مهاجرت نيروهاي بومي از مناطق محروم و كمتر توسعهيافته اشاره کرد. مشارکت بنياد برکت با اين شيوهي غيرتصديگرايانه و غيرماندگار، فرصت بيمانندي در اختيار كارآفرينان و سرمايهگذاران محلي قرار ميدهد و راهاندازي اينگونه بنگاههاي اقتصادي در قالب اصول اقتصاد و ماليهي اسلامي (مشاركتهاي حقوقي و مدني)، منجر به هرچه مردميتر شدن اقتصاد ميشود.
الگوی حمایتی برای کسبوکار خانوادگی و احیای کارگاههای تولیدی
در این الگو، بهمنظور سرمایهگذاری و حمایت از کسبوکارهای خانوادگی و کارگاههای تولیدی از قالبهای مشارکت مدنی و عقود مبادلهای استفاده میشود. ویژگیهای این الگو عبارت است از:
- تکمیل زنجیرهها و خوشههای کسبوکار در کنار اجرای طرحهای خُرد
- تسهیلگری در فرآیند بانکی
- تأمین مالی بهطور بلندمدت و ارزانقیمت، به منظور سوقدهی کارآفرینان به مناطق کمتر برخوردار
الگوی تسهیلات محور
در این الگو، با شناسایی طرحهای واجد شرایط در مناطق هدف، نسبت به احیا و حمایت از کسبوکارهای کوچک و متوسط در حوزهی صنعت و معدن، با استفاده از منابع بانکی اقدام میشود. ویژگیهای این الگو عبارت است از:
- حمایت از کارآفرینان با تأمین منابع مالی موردنیاز از طریق اعطای تسهیلات ارزانقیمت
- تقبل بخشی از هزینههای مالی تسهیلات توسط بنیاد به منظور ترغیب کارآفرینان به سرمایهگذاری در مناطق محروم
- حفظ، افزایش و پایداری اشتغال و تولید واحدهای تولیدی
.
الگوی توانمندسازی اقتصادی اجتماعمحور
با بررسي سازمانهاي غيردولتي برتر جهان در حوزهي توانفزایی و فقرزدايي، ارزيابي و ارتباط مؤثر با سازمانهاي مردمنهاد و همکاري با دانشگاهها و مراکز علمي مطرح، آییننامهها و الگوهاي جديد توانمندسازي اقتصادي اجتماعمحور شامل: «آفتاب» (آييننامهي فقرزدايي و توانافزايي برکت)، «آسمان» (آييننامهي سرمايهگذاري مردمي و اشتغال نيروي انساني)، «مهتاب» (مدل هادي تلاش اقتصادي برکت) و «سحاب» (سرمايهگذاري حمايتي اشتغالزایی برکت) در سالهای اخیر تدوین و در دستور کار بنیاد برکت، قرار گرفتهاند.
در این الگو، ضمن حضور تسهیلگران و مجریان در مناطق روستایی هدف و احصای ظرفیتها و مزیتهای محلی، کارآفرینان ، شناسایی و اهلیتسنجی شده و برای تأمین مالی به بانکها معرفی میشوند.
در راستای اجرای الگوی فوق با اتکا به امکانات و ظرفیتهای محلی و توجه ویژه به ایجاد زنجیرههای ارزش و خوشههای تولید، بیش از 60 درصد منابع سرمایهگذاری توسط مردم تأمین گردیده و منجر به اجرای 100 هزار طرح اجتماعمحور شده است.
اجرای طرحهای زیربنایی و عمرانی
حجم و تنوع خدمات بنياد برکت از سه نوع خدمت در بدو تأسیس، با اعتباری بالغ بر چهار هزار و 833 ميليارد ريال، به 60 نوع خدمت با اعتباری بالغ بر 227 هزار ميليارد ريال در مناطق محروم و کمتر توسعهيافتهي 31 استان کشور افزايش يافته است.
همگام با اجراي طرحهاي توانمندسازي اقتصادي، فعاليتهاي عمرانی و زيربنايي بنیاد برکت، نظیر: ساخت مراکز آموزشي و فرهنگي، ساخت مسکن محرومین، اجرای طرحهاي راهسازي، پلسازي، آبرساني، برقرساني، ساخت مراكز ICT و مخابراتي، ساخت و تكميل بيمارستان، مراکز و خانههاي بهداشت، پاسگاه و حوزهي انتظامي، اجراي پروژههاي آبخيزداري و زيرساخت باغباني به عنوان مکمل طرحهای اقتصادی برای پیشرفت و آبادانی مناطق محروم به انجام میرسد.
اجرای طرحهای جامع پیشرفت منطقهای
با تدوین و انتشار اطلس جامع مناطق محروم کشور توسط بنیاد برکت، و با کسب تجربه از اجرای موفق طرح جامع پیشرفت و احیاي منطقهی اندیکا، لالی و بخش عشایری مسجدسلیمان در استان خوزستان، اجرای طرحهای جامع پیشرفت منطقهای در 25 نقطهی هدف برای پوشش بالغ بر 3 هزار روستا (در مدت 3 سال) و با هدف اشتغالزایی، عمران و آبادانی با مشاركت استانداریها و دستگاههای ذيربط ملي و استاني در دستور کار قرار گرفته است.
مناطق 25گانهی هدفگذاری شده عبارتاند از: تکاب، درهشهر، نهبندان، درگز، راز و جرگلان، هویزه، حمیدیه، کارون، باوی، سردشت (احمدفداله)، شعیبیه، دلگان، سرباز، هیرمند، بیجار، راور، باشت، کهگیلویه (با اولویت
بخشهای دیشموک و چاروسا)، بویراحمد (با اولویت بخش لوداب)، گمیشان، دلفان، کوهدشت، جزیرهی هرمز، بشاگرد و بهاباد.
ساخت مدارس برکت در مناطق محروم کشور
بنیاد برکتِ ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) براي تأمين فضاي مناسب و استاندارد براي دانشآموزان مناطق محروم و روستاها، با وزارت آموزش و پرورش و سازمان نوسازي، توسعه و تجهيز مدارس کشور در تعامل مستمر بوده و در اين زمينه تاکنون قرارداد ساخت 2.000 مدرسه را منعقد کرده است.
ساخت مراکز فرهنگی و مذهبی
بنیاد برکت تاکنون قرارداد ساخت 1.750 مرکز فرهنگي و مذهبي شامل مسجد، حسينيه، خانهي عالم، حوزهي علميه، مصلی و دارالقرآن را با اعتبار 1.550 ميليارد ريال در مناطق محروم کشور منعقد کرده که 1.400 واحد آنها
به بهرهبرداري رسيده و يا آمادهي افتتاح است